Русский

Қазақша

Для спортивных тренеров: как реагировать на насилие в отношении детей Балаларға қарсы зорлықзомбылыққа қалай әрекет ету керек Гайд

Категория Санат

Время прохождения Өту уақыты

Спорт, психология

15 минут

Вступление

Кіріспе

Работа тренера заключается не только в развитии физических навыков детей, но и в создании безопасной среды для их роста и развития. Однако реальность такова, что иногда тренеры могут столкнуться с ситуациями, когда ребенок подвергается насилию.

Эта памятка поможет вам распознавать основные признаки жестокого обращения, правильно на них реагировать и, самое главное, защитить того, кто нуждается в вашей помощи.

Жаттықтырушының жұмысы балалардың физикалық дағдыларын дамытумен ғана шектелмейді, сондай-ақ олардың өсуі мен дамуы үшін қауіпсіз орта құруы керек. Дегенмен, өмірдің шындығы, кейде жаттықтырушылар балаға зорлық-зомбылық көрсететін жағдайларға тап болуы мүмкін.

Бұл нұсқаулық зорлық-зомбылықтың негізгі белгілерін тануға, оларға дұрыс жауап беруге және ең бастысы сіздің көмегіңізге мұқтаж адамды қорғауға көмектеседі.

Как распознать насилие?​

Зорлық-зомбылықты қалай тануға болады?

Насилие — это любое действие или бездействие, причиняющее ребенку физический или эмоциональный вред.

Важно понимать, что насилие может проявляться по-разному и сочетать в себе несколько форм одновременно. Важно уметь его распознавать, чтобы вовремя защитить пострадавших и привлечь виновных к ответственности.

Зорлық — бұл балаға физикалық немесе эмоционалдық зиян келтіретін кез келген әрекет немесе әрекетсіздік.

Зорлық-зомбылық әр түрлі тәсілдермен көрінуі және бір уақытта бірнеше нысандарды біріктіруі мүмкін екенін түсінген жөн. Зардап шеккендерді дер кезінде қорғау және кінәлілерді жауапқа тарту үшін оны тани білу маңызды.

Физическое насилие

Физикалық зорлық-зомбылық

Физическое насилие можно заподозрить, если у ребенка:

Балаға физикалық зорлық-зомбылық жасалуы мүмкін деп күдіктенуге болады, егер:

  • Появляются травмы (синяки, ожоги, порезы) без логичного объяснения или с несоответствующими объяснениями. Особенно если повреждения находятся на скрытых частях тела.
  • Есть следы ударов, сдавливания или связывания (например, от веревок или палок).
  • Возникают частые жалобы на боль и скованность в движениях без явных спортивных травм.
  • Одежда не соответствует погоде (например, длинные рукава летом), что может быть попыткой скрыть следы повреждений.
  • Меняется поведение: ребенок начинает часто пропускать тренировки, просится уйти раньше или избегает физического контакта.
  • Жарақаттардың (көгерген, күйік, кесілген) логикалық түсіндірмесі жоқ немесе қисынсыз түсіндірмелер пайда болады. Әсіресе зақымдану дененің жасырын бөліктерінде болса.
  • Соққылардың, жаншудың немесе байлаудан қалған іздері бар (мысалы, арқандардан немесе таяқтардан).
  • Белгілі спорттық жарақаттарсыз қозғалыстағы ауырсыну мен денем ауырып тұр деген шағымдары жиі кездеседі.
  • Киім ауа-райына сәйкес келмейді (мысалы, жазда ұзын жеңдер киіп алса), бұл зақымдану белгілерін жасыру әрекеті болуы мүмкін.
  • Мінез-құлық өзгереді: бала жаттығуларды жиі өткізе бастайды, ерте сұранып кетеді немесе физикалық байланыстан қашады.

Эмоциональное насилие​

Эмоционалды зорлық-зомбылық

Проявления эмоционального насилия могут включать:

Эмоционалды зорлық-зомбылықтың белгілері мыналарды қамтуы мүмкін:

  • Повышенную тревожность, страх перед тренировками, частые слезы.
  • Замкнутость, нежелание общаться с тренером, командой или отдельными людьми.
  • Падение самооценки, отсутствие мотивации к занятиям.
  • Частые извинения без очевидной причины.
  • Страх перед взрослыми или конкретным человеком.
  • Мазасыздықтың жоғарылауы, жаттығудан қорқу, жиі көз жасына ерік беру.
  • Тұйықталу, жаттықтырушымен, командамен немесе жеке адамдармен сөйлескісі келмеу.
  • Өзін-өзі бағалаудың төмендеуі, жаттығуға мотивацияның болмауы.
  • Ешқандай себепсіз жиі кешірім сұрау.
  • Үлкендерден немесе белгілі бір адамдардан қорқу.

Признаки пренебрежения
потребностями ребенка

Баланың қажеттілігін елемеудің белгілері

Иногда проблема не в насилии, а в отсутствии заботы со стороны взрослых. Стоит обратить внимание, если:

Кейде мәселе зорлық-зомбылықта емес, үлкендер тарапынан қамқорлықтың болмауынан туындайды. Назар аударған жөн, егер:

  • Ребенок регулярно приходит на тренировки голодным или одетым не по погоде.
  • У него плохая гигиена, нет спортивной формы или обуви.
  • Он часто опаздывает или без объяснения пропускает тренировки.
  • У него наблюдается хроническая усталость, апатия, недосып.
  • Бала жаттығуға үнемі аш келеді немесе ауа-райына сәйкес келмейтін киіммен келеді.
  • Оның гигиенасы нашар, спорттық формасы немесе аяқ киімі жоқ.
  • Ол жиі кешігіп келеді немесе жаттығуды себепсіз өткізіп жібереді.
  • Ол үнемі шаршап жүреді, селқос және ұйқысы қанбайды.

Сексуальное насилие

Сексуалдық зорлық-зомбылық

Возможные признаки сексуального насилия:
Жыныстық зорлық-зомбылық болуы мүмкін деген белгілер:
  • Страх перед прикосновениями, отказ от парных упражнений.
  • Поведение или знания, не соответствующие возрасту.
  • Боязнь раздевалок и душевых.
  • Жалобы на дискомфорт или боль в интимных зонах без видимых причин.
  • Неожиданные подарки или деньги, источник которых неизвестен.
  • Қол тигізуден қорқу, жұптық жаттығулардан бас тарту.
  • Жасына сәйкес келмейтін мінез-құлық немесе білім.
  • Киінетін жер және душ қабылдайтын жерден қорқу.
  • Белгілі себепсіз интимдік аймақтардағы ыңғайсыздыққа немесе ауырсынуға шағымдар.
  • Күтпеген сыйлықтар немесе белгісіз көзден ақшалардың түсуі.

Буллинг и социальное давление 

Қудалау және әлеуметтік қысым

Ребенок может страдать от издевательств со стороны сверстников.
Это можно заметить, если он:

Бала құрдастарының қорлауынан зардап шегуі мүмкін.
Мұны байқауға болады, егер ол:

  • Изолирован, избегает общения.
  • Жалуется на травлю и насмешки.
  • Подвергается открытому игнорированию или агрессии со стороны других детей.
  • Оқшауланған, қарым-қатынастан қашатын болса.
  • Бұзақылық пен келемежге шағымданатын болса.
  • Басқа балалар тарапынан агрессия жасалады не ашық түрде елемейді.

Важно!

Маңызды!

Насилие может проявляться по-разному и не всегда очевидно. Чаще всего признаки появляются в комплексе. Тренерам важно быть внимательными к изменениям в поведении детей на тренировках, во время подготовки, на выездных мероприятиях и в других ситуациях.

Если вы заметили тревожные сигналы, сохраняйте спокойствие и попробуйте осторожно поговорить с ребенком.

Зорлық-зомбылық әр түрлі тәсілдермен көрінуі мүмкін және әрқашан айқын бола бермейді. Көбінесе симптомдар аралас көрінеді. Жаттықтырушылар жаттығуда, дайындық кезінде, сыртта өтетін шараларда, басқа жағдайларда балалардың мінез-құлқындағы өзгерістерге мұқият болуы маңызды.

Дабыл қағарлықтай белгілер байқасаңыз, сабырлы болыңыз және баламен абайлап сөйлесуге тырысыңыз.

«Я вижу, что тебя что-то беспокоит. Если хочешь, мы можем поговорить об этом».

«Мен сені бірдеңе мазалайтынын көріп тұрмын. Қаласаң, сол жайлы сөйлессек болады».

Избегайте наводящих вопросов, таких как: «Кто тебя обидел?» Ваша основная цель — быть внимательным слушателем, а не проводить допрос.

«Кім сені ренжітті?» деген сияқты жауыр сұрақтардан аулақ болыңыз. Сіздің басты мақсатыңыз — жауап алу емес, мұқият тыңдаушы болу.

Уголовный кодекс Казахстана рассматривает преступления, связанные с насилием в отношении детей, в отдельной главе. Ознакомиться с законодательством можно здесь.

Қазақстанның Қылмыстық кодексінде балаларға қатысты зорлық-зомбылыққа байланысты қылмыстар жеке тарауда қарастырылған. Заңнама туралы мына жерден оқи аласыз.

Как тренеру реагировать на признаки насилия?
Жаттықтырушы зорлық-зомбылық белгілеріне қалай жауап беруі керек?
1

Фиксируйте ситуацию

Жағдайды жазып алыңыз

Записывайте свои наблюдения, включая даты появления новых травм или изменений в поведении

Бақылауларыңызды, соның ішінде жаңа жарақаттар немесе мінез-құлық өзгерістерінің күндерін жазып алыңыз

2

Сохраняйте бдительность

Сергек болыңыз

Внимательно следите за словами, жестами и движениями ребенка

Баланың сөзіне, ым-ишарасына, қимылдарына мұқият назар аударыңыз

3

Проведите беседу

Әңгімелесіңіз

Поговорите с ребенком мягко и без принуждения, используя принципы ненасильственного общения

Зорлық-зомбылықсыз қарым-қатынас ұстанымдарын қолдана отырып, баламен жұмсақ және мәжбүрлеусіз сөйлесіңіз

4

Не оказывайте давление

Қысым жасамаңыз

Не заставляйте ребенка сразу рассказывать все подробности и детали происшествия

Баланы оқиғаның барлық мән-жайын дереу айтуға мәжбүрлемеңіз

5

Обратитесь к специалистам

Мамандарға хабарласыңыз

Расскажите о ситуации спортивному психологу

Жағдайды спорт психологына айтыңыз

6

Сообщите в органы опеки или полицию (102)

Қамқоршылық органдарына не полицияға (102) хабарлаңыз

Если есть угроза жизни, здоровью или безопасности ребенка

Баланың өміріне, денсаулығына немесе қауіпсіздігіне қауіп төнген жағдайда

7

Сохраняйте записи

Жазбаларыңызды сақтаңыз

Зафиксируйте, кому и когда вы сообщили о происшествии, а также какие меры были предприняты

Оқиға туралы кімге және қашан хабарлағаныңызды және қандай шара қолданғаныңызды жазып алыңыз

Контактные органы

Құзырлы органдармен байланыс

Обратитесь к психологу в спортивном учреждении, если он/она у вас есть.

Егер сіздерде бар болса, спорт нысанындағы психологқа хабарласыңыз.

В случае прямой угрозы жизни, здоровью или безопасности ребенка необходимо связаться с органами опеки или полицией (102). При принятия вашего обращения компетентные органы привлекут всех необходимых специалистов, которые смогут поддержать ребенка и обеспечить его защиту.

Баланың өміріне, денсаулығына немесе қауіпсіздігіне тікелей қауіп төнген жағдайда, қорғаншылық органдарына немесе полицияға (102) хабарласу қажет. Сіздің өтінішіңіз қабылданғаннан кейін құзырлы органдар балаға қолдау көрсете алатын және оның қорғалуын қамтамасыз ететін барлық қажетті мамандарды тартады.

Органы опеки и попечительства (местный акимат, управление образования, контакты органов опеки и попечительства городов Астана, Алматы,Шымкент и областных центров РК, egov.kz)

Қорғаншылық және қамқоршылық органдары (жергілікті әкімдік, білім бөлімі, Астана, Алматы, Шымкент қалаларының және Қазақстан Республикасының облыс орталықтарының қорғаншылық және қамқоршылық органдарының байланыстары, egov.kz).

В случае если вы видите и понимаете, что ребенку первоочередно необходима медицинская помощь обратитесь по номеру: 103

Егер балаға шұғыл медициналық көмек қажет екенін көріп, түсінсеңіз, мына телефонға хабарласыңыз: 103.

Ответственность за недонесение о насилии

Зорлық-зомбылық туралы хабарламағаны үшін жауапкершілік

В Казахстане предусмотрена административная и уголовная ответственность за несообщение о случаях насилия:

Қазақстанда зорлық-зомбылық туралы хабарламағаны үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік қарастырылған:

Административная ответственность: с 1 января 2025 года нормы ответственности в сфере физической культуры ужесточены. Подробнее: Кодекс РК об административных правонарушениях, статья 409

Әкімшілік жауапкершілік: 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап дене шынықтыру саласындағы жауапкершілік нормалары қатайтылды. Толығырақ: ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексі, 409-бап

Уголовная ответственность: за недонесение о тяжких преступлениях против детей предусмотрено наказание. Подробнее: Уголовный кодекс РК, статья 434

Қылмыстық жауапкершілік: балаларға қарсы жасалған ауыр қылмыстар туралы хабарламау жазаланады. Толығырақ: Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі, 434-бап

Штрафы за несообщение о случаях насилия:

Зорлық-зомбылық оқиғалары жайлы хабарламағаны үшін айыппұлдар:

  • Физические лица — 5 МРП
  • Должностные лица — 10 МРП
  • Повторное нарушение — штраф до 30 МРП
  • Жеке тұлғалар — 5 АЕК
  • Лауазымды тұлғаларға — 10 АЕК
  • Қайталап бұзу — 30 АЕК-ке дейін айыппұл салу